Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuk ve ergenlerde en sık tanılanan psikiyatrik bozukluklardan biridir. Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan çalışmalara göre sıklığı kabaca % 5-10 aralığındadır. DEHB, çocukluk çağında başlayan ve sıklıkla erişkinlikte de devam eden, gelişimsel olarak uygunsuz ve bozulmuş dikkat ve/veya aşırı hareketlilik/dürtüsellik belirtileriyle karakterizedir.
DEHB Tanısı
Tanı konabilmesi için bu belirtilerin birden fazla ortamda (ev ve okul gibi) görülmesi ve akademik, sosyal veya mesleki olarak bozulmaya yol açması gerekmektedir. Aileden çocuk hakkında alınan bilginin yanı sıra okulda öğretmeni tarafından doldurulan form ile birlikte hekimin muayene esnasındaki klinik gözlemi DEHB tanısı koydurucudur.
DEHB Belirtileri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu DEHB’nin 3 farklı tipte belirtilerinin olduğu bilinmektedir.
DEHB’nin dikkat eksikliği alttipi belirtileri;
- Odaklanmakta zorluk çekmek
- Dikkatini sürdürememek
- Göz teması kurmamak
- Aynı faaliyette uzun süre devam edememek
- Çabuk sıkılmak
- Detayları gözden kaçırmak
- Unutkanlık
- Karşısındakini dinlemekte güçlük çekmek
- Özel eşyaları ve emanetleri kaybetmek
- Basit yönergeleri akılda tutamamak
- Sık hata yapmak
DEHB’nin hiperaktivite alttipi belirtileri;
- Fazla hareketlilik
- Yerinde duramamak
- Otururken bile eller ve ayakları sürekli hareket ettirmek
- Hızlı konuşmak
- Kelimeleri hatalı söylemek ve cümleleri birbirine bağlayamamak
- Dinlemekte zorluk çekmek
- Karşısındakinin sözünü kesmek
DEHB’nin dürtüsellik alttipi belirtileri;
- İsteklerin hemen karşılanmasını istemek, dayatmak
- Sabırsız olmak
- Düşünmeden hareket etmek
- Aceleci davranmak
- Sıra bekleyememek
- Tepkileri kontrol edememek
DEHB Tedavi Edilmeli mi?
Evet DEHB tedavi edilmeli. Uygun bir biçimde tedavi edilmediğinde, eğitim hayatında yetersizlikler, kendinden beklenen potansiyelinin altında kalma, kişiler arası problemler, erişkin dönemde sık iş değiştirme, çeşitli ruh sağlığı bozuklukları, tehlikeli araç kullanma ve suça bulaşma gibi sorunlar açısından belirgin derecede artmış risk karşımıza çıkmaktadır.
DEHB Tanılı Çocuk Tedavisine Niye Ulaşamaz?
DEHB tanısına karşı toplumdaki önyargılar, mevcut tablonun hastalık olarak değil de aileden birinin de benzer özelliklerini taşıdığına dair yorumlar (küçükken babası da böyleydi, teyzesine çekmiş… gibi), hastalık belirtilerinin ‘şımarıklık’ olarak yorumlanması, çocuğun ilaç kullanmasına karşı toplumun önyargıları, ilacın yan etkilerine bağlı tedavinin düzensiz kullanımında DEHB tanılı çocuk tedaviye ulaşamaz.
DEHB Tedavisi
DEHB tedavisinde literatürde çeşit müdahaleler yer almaktadır
- Psikofarmakolojik tedaviler,
- Psikolojik müdahaleler,
- Nörofeedback uygulamaları,
- Fiziksel egzersiz,
- Diyetle ilgili müdahaleler
- Bitkisel ve homeopatik tedaviler
DEHB alanındaki önemli klinik uygulama klavuzları Ulusal Sağlık veKlinik Mükemmellik Enstitüsü (NICE), Kanada DEHB Birliği (CADDRA) Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Birliği (AACAP) DEHB’de birinci sıra tedavi olarak ilaç tedavisini (psikostimülanlar) önermektedir. İlaç tedavisine ek olarak psikoeğitim, ebeveyn eğitim programları ve bilişsel davranışçı müdahalelerin tedavi sürecine katkı sağladığı çalışmalarda gösterilmiştir.