Televizyon ülkemize ve hayatımıza 1968 yılında TRT’nin yayınıyla birlikte girdi. Zamanla evlerimize önce siyah-beyaz ardından renkli yayınlar ve çok çeşitli kanallarla yerleşti. Derken bilgisayar ve bilgisayar oyunlarıyla ile tanıştık. Gelişen teknoloji ile cep telefonuyla üretildi Şu anda ülkemiz nüfusunun %98’i cep telefonu kullanıcısıdır. 1993 yılından itibaren de akıllı telefonlar hayatımıza girdi. Ülke nüfusumuzun %77’si akıllı telefon kullanıcısıdır.
Tüm bu bilgilerden de anladığımız gibi son 50 yılda insan hayatında teknolojik olarak çok hızlı değişiklikler yaşanmaktadır. Hayatımızı kolaylaştırsın diye gelişen teknolojiye zaman zaman adapte olmakta zorlanıyoruz. Hatta kontrol edemediğimiz esiri olduğumuz anlar mevcut. Biz erişkinlerin zorlandığı bu durumda çocuklar da bizimle birlikte bu renkli ekranlara maruz kalmaktadır. Gelişen teknolojinin ve uzun ekran sürelerinin çocuklar üzerindeki etkilerini konuşacağız.
Öncelikle önerilen ekran sürelerine göz atalım.
- 0-3 yaş grubu ekranla tanışmamalı
- 3-6 yaş arası 30 dakika
- İlköğretim 45 dakika
- Ortaöğretim 1 saat
- Ve lise çağındaki gençler ise 2 saatten fazla ekran karşısında kalmamalıdır.
Bu dönemlerde önerilenden fazla ekran maruziyetinin etkilerine dönem dönem bakalım.
0 – 3 yaş
Bu yaş dönemi beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönemdir. 5 duyu organını da dengeli olarak uyaracak oyunlar oynanması, aktiviteler yapılması çocuğun beyin gelişimi için büyük önem taşımaktadır.
Ekran karşısında görme ve işitme duyusu diğerlerine göre daha fazla ve normalden çok uyarılmaktadır. Çocuğun beyin gelişimini etkileyen bu durum dünyayı algılama ve öğrenmesinde güçlüklere sebep olabilir.
0-3 yaş döneminde ekran maruziyeti fazla olan çocukların uyaran azlığına bağlı olarak “dil gelişiminde gecikme, sosyal iletişim becerilerinde yetersizlikler olduğuna dair çokça klinik gözlemimiz bulunmaktadır. Bu durumda aile ekran süresini kısaltıp çocukla 5 duyuyu da uyaran oyunlar oynadığında çoğu zaman işler yoluna girmektedir.
3-6 yaş
Bu yaş aralığı ekran karşısında çizgifilm izleyen bir yaş grubudur. Bu çocuklara ekrandaki hızlı görüntü geçişleri, renkli karakterler ve ses efektleri ile ekrandaki görüntüler eğlenceli gelir.
Ancak ekran karşısında önerilenden uzun süre kalmanın sonucunda gerçek hayat daha yavaş gelir. Çocuklar televizyonda akan hızlı bir hayatı izleyince normal ortama döndüğünde afallar. Hayatın günlük ritmine adapte olmakta zorlanır. Çabuk sıkılırlar. İlişki kurmakta zorluk yaşadıkları gözlenmiştir.
Okul Dönemi
Önerilenden fazla ekran maruziyeti ile bu yaş grubu da benzer şekilde ekrandaki hızlı, renkli görüntülerin ardından normal hayata adapte olmakta zorlanır. Dikkatini toplamakta ve dersi dinlemekte güçlük çeker. Ders başarısı beklenen performansın altında kalabilir. İlaveten bu yaş grubu çocuklarda okuma yazmayı öğrenmeyle birlikte artık aktif olarak ekranı kullanımı başlar. İnternet ile tanışır. Merak ettiklerini araştırır.
Yanında aile büyükleri olmadan denetimsiz ekran başında kaldıklarında ekranda yaş grubuna uygun olmayan ögelerle karşılaşabilirler. Olması gerekenden erken öğrenmeler, erken uyarılmalar ortaya çıkabilir. Denetimsiz ekran başında olan çocuklar istismara açık hale gelebilir. Ebeveynler dikkatli davranmadığında çocuklar çocukluklarını yaşamadan yetişkinlerin dünyasına girebilir.